Tỷ lệ giá trên thu nhập hoặc chỉ số P/E, giúp bạn so sánh giá cổ phiếu của một công ty với thu nhập mà công ty tạo ra. So sánh này giúp bạn hiểu liệu thị trường đang định giá quá cao hay định giá thấp một cổ phiếu.
Tỷ lệ P/E là một công cụ quan trọng giúp bạn so sánh định giá của từng cổ phiếu hoặc toàn bộ chỉ số chứng khoán, chẳng hạn như S&P 500. Trong bài viết này, FX Việt sẽ giúp bạn tìm hiểu sâu về tỷ lệ P/E, tìm hiểu cách tính chỉ số P/E và hiểu cách mà chỉ số này hoạt động có thể giúp bạn rất nhiều trong công cuộc đầu tư cổ phiếu.
- Chỉ số PPI là gì? Tìm hiểu về chỉ số PPI trong Forex
- Chỉ số US30 là gì? Tầm quan trọng của chỉ số này trong chứng khoán
- Chỉ số USD Index là gì? Sự quan trọng và ý nghĩa thực sự của chỉ số này
- Chỉ số VN index là gì? Ý nghĩa thực sự của chỉ số này
- Chơi cổ phiếu ảo là gì? cách chơi chứng khoán ảo qua mạng mới nhất
Chỉ số P/E là gì?
Chỉ số PE là gì? Chỉ số P/E được tính bằng cách chia giá cổ phiếu cho thu nhập của cổ phiếu đó. Hãy nghĩ theo cách này: Giá thị trường của cổ phiếu cho bạn biết mọi người sẵn sàng trả bao nhiêu để sở hữu cổ phiếu, nhưng chỉ số P/E cho bạn biết liệu giá có phản ánh chính xác tiềm năng thu nhập của công ty hay giá trị của nó theo thời gian.
Ví dụ: nếu cổ phiếu của một công ty đang giao dịch ở mức 100$ cho mỗi cổ phiếu và công ty tạo ra 4$ cho mỗi cổ phiếu trong thu nhập hàng năm, thì chỉ số P/E trong chứng khoán của công ty sẽ là 25 (100/4). Nói cách khác, với thu nhập hiện tại của công ty, sẽ mất 25 năm thu nhập tích lũy mới bằng chi phí đầu tư.
Ngoài cổ phiếu, chỉ số PE được tính cho toàn bộ chỉ số chứng khoán. Ví dụ, tỷ lệ P/E của S&P 500 hiện ở mức 28,61. Vì giá cả biến động liên tục nên tỷ lệ P/E của cổ phiếu và chỉ số chứng khoán không bao giờ đứng yên. Tỷ lệ P/E cũng thay đổi khi các công ty báo cáo thu nhập, thường là hàng quý.
Ý nghĩa của chỉ số P/E
Chỉ số P/E là chỉ số thể hiện mức sẵn sàng nhà đầu tư bỏ ra một đồng lợi nhuận để nhận được từ cổ phiếu. Hoặc có thể hiểu đơn giản là bạn sẵn sàng trả bao nhiêu cho một cổ phiếu của doanh nghiệp nào đó dựa trên lợi nhuận của doanh nghiệp đó.
Giả sử: Công ty cổ phần Thế giới di động với mã cổ phiếu MWG đang có chỉ số P/E là 12,57. Nghĩa là nhà đầu tư chấp nhận bỏ ra 12,57 đồng để đổi lấy một đồng lợi nhuận từ mã cổ phiếu trên.
Ba cách tính P/E thông dụng
Mặc dù, phép tính đằng sau chỉ số P/E rất đơn giản, giá chia cho thu nhập
Tỷ lệ giá trên thu nhập được tính toán phổ biến nhất bằng cách sử dụng giá hiện tại của cổ phiếu, mặc dù người ta có thể sử dụng mức giá trung bình trong khoảng thời gian nhất định nào đó. Tuy nhiên, khi nói đến phần thu nhập của phép tính, có ba cách tiếp cận khác nhau đối với chỉ số P/E, mỗi cách cho bạn biết những điều khác nhau về một cổ phiếu.
Cách 1: Thu nhập sau 12 tháng (TTM)
Một cách để tính toán chỉ số P/E là sử dụng thu nhập của một công ty trong 12 tháng qua. Đây được gọi là tỷ lệ P/E cuối kỳ, hoặc thu nhập 12 tháng cuối năm (TTM). Bao thanh toán trong thu nhập trước đây có lợi khi sử dụng dữ liệu thực tế được báo cáo và cách tiếp cận này được sử dụng rộng rãi trong việc đánh giá các công ty.
Nhiều trang web tài chính, chẳng hạn như Google Finance, sử dụng chỉ số P/E cuối. Các ứng dụng đầu tư phổ biến M1 Finance và Robinhood cũng sử dụng thu nhập TTM. Ví dụ, mỗi trang web này gần đây đã báo cáo tỷ lệ P/E của Apple vào khoảng 33 (tính đến đầu tháng 8 năm 2020).
Cách 2: Thu nhập kỳ hạn
Tỷ lệ giá trên thu nhập cũng có thể được tính bằng cách sử dụng ước tính thu nhập trong tương lai của công ty. Mặc dù chi so PE không được hưởng lợi từ dữ liệu báo cáo, nhưng nó có lợi khi sử dụng thông tin tốt nhất có sẵn về cách thị trường kỳ vọng một công ty hoạt động trong năm mới.
Morningstar sử dụng phương pháp này, nó được gọi là PE đồng thuận chuyển tiếp. Sử dụng phương pháp này, Morningstar tính toán PE của Apple vào khoảng 28 (tính đến đầu tháng 8 năm 2020).
Cách 3: Tỷ lệ P/E Shiller
Cách tiếp cận thứ ba là sử dụng thu nhập trung bình trong một khoảng thời gian. Ví dụ nổi tiếng nhất của phương pháp này là tỷ lệ P/E Shiller, còn được gọi là tỷ lệ P/E (tỷ lệ thu nhập giá được điều chỉnh theo chu kỳ).
PE Shiller được tính bằng cách chia giá cho thu nhập trung bình trong mười năm qua, được điều chỉnh theo lạm phát . Nó được sử dụng rộng rãi để đo lường định giá của chỉ số S&P 500. PE Shiller của S&P 500 hiện chỉ ở mức hơn 30 (tính đến đầu tháng 8 năm 2020).
P/E bao nhiêu là tốt?
Thông thường, chỉ số P/E thể hiện kỳ vọng của nhà đầu tư về sự tăng trưởng thu nhập từ một cổ phiếu trong tương lai. Những nhà đầu tư chuyên nghiệp chỉ sẵn sàng trả một mức premium cho cổ phiếu của các doanh nghiệp hàng đầu thị trường. Vì vậy mà chỉ số P/E của các doanh nghiệp đó cao hơn so với các doanh nghiệp nhỏ.
Chỉ số P/E cao
Nói đến cổ phiếu có chỉ số P/E cao thì không thể nào bỏ qua được cổ phiếu của Amazon. Công ty này chưa từng bỏ tiền trả cổ tức cho cổ đông từ lúc niêm yết trên thị trường với mức P/E là 91,42. Tuy nhiên, trên sàn Nasdaq mà công ty niêm yết chỉ số P/E chỉ ở mức gần bằng 19.
Trong một số trường hợp, chỉ số P/E thể hiện hiệu quả kinh doanh chưa tốt của doanh nghiệp, dẫn đến ÉP thấp và khiến cho chỉ số P/E cao.
Chỉ số P/E thấp
Có rất nhiều doanh nghiệp đi lên từ mức chỉ số P/E thấp. Vì hiệu quả kinh doanh tốt sau một thời gian hoạt động, khiến cho EPS tăng và P/E thấp. Đây chính là trường hợp cổ phiếu của doanh nghiệp bị đánh giá thấp so với giá trị thực tế của nó.
Mặt khác, chỉ số P/E thấp đôi khi là do doanh nghiệp thu lợi nhuận một cách bất thường. Lợi nhuận không phải bắt nguồn từ hoạt động kinh doanh và không lặp lại trong tương lai.
Chỉ số P/E thấp cũng có thể là do cổ động thấy công ty không còn tiềm năng phát triển nên chốt lời khiến cho cổ phiểu giảm và P/E thấp.
Vậy chỉ số P/E tốt nhất là bao nhiêu? Vấn đề này thật khó để nói, bởi P/E thấp hay cao không nói lên được doanh nghiệp có tiềm năng hay không. Bạn cần do sánh P/E đó với toàn ngành và tốc độ tăng trưởng lợi nhuận, thu nhập của công ty để đưa ra câu trả lời chính xác nhất.
Cách sử dụng tỷ lệ P/E
Việc sử dụng phổ biến nhất của chỉ số P/E là để đánh giá giá trị của một cổ phiếu hoặc chỉ số. Tỷ lệ này càng cao, cổ phiếu càng đắt so với thu nhập của nó. Tỷ lệ này càng thấp thì ngược lại cổ phiếu càng rẻ.
Theo cách này, cổ phiếu và quỹ tương hỗ vốn cổ phần có thể được phân loại là các khoản đầu tư “tăng trưởng” hoặc “giá trị”. Ví dụ: một khoản đầu tư có tỷ lệ giá trên thu nhập trên trung bình có thể được phân loại là đầu tư tăng trưởng. Amazon, với PE hiện tại vào khoảng 123, là một ví dụ về một công ty đang phát triển. Một khoản đầu tư có chỉ số P/E dưới mức trung bình sẽ được phân loại là đầu tư giá trị. Citigroup, với tỷ lệ giá trên thu nhập dưới 9, sẽ được coi là một công ty giá trị.
Chỉ số P/E còn có thể được sử dụng để so sánh hai hoặc nhiều công ty với nhau. Điều này có thể rất hữu ích, vì giá cổ phiếu của một công ty thường không cho bạn biết gì về định giá tổng thể của công ty đó. Hơn nữa, so sánh giá cổ phiếu của một công ty này với giá cổ phiếu của công ty khác không cho nhà đầu tư biết về giá trị tương đối của nó như một khoản đầu tư.
Chỉ số P/E và lợi tức cổ phiếu trong tương lai
Mặc dù, chỉ số P/E thường được sử dụng để đo lường giá trị của một công ty, nhưng khả năng dự đoán lợi nhuận trong tương lai của nó là một vấn đề quan trọng không kém và cần được tranh luận. Chỉ số P/E không phải là một chỉ báo rõ ràng về biến động giá ngắn hạn của một cổ phiếu hoặc chỉ số. Tuy nhiên, có một số bằng chứng về mối tương quan nghịch giữa chỉ số P/E của S&P 500 và lợi nhuận trong tương lai có thể nhà đầu tư chưa biết.
Một số nghiên cứu cho thấy chỉ số P/E Shiller trên mức trung bình cho thấy lợi nhuận thị trường chứng khoán thấp hơn trong 10 năm tới. Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng PE Shiller là một yếu tố dự đoán đáng tin cậy về lợi nhuận thị trường từ năm 1995 đến năm 2020. Ngược lại, một nghiên cứu gần đây của Vanguard cho thấy PE Shiller và các thước đo chỉ số P/E khác “có ít hoặc không có mối tương quan với lợi nhuận của cổ phiếu trong tương lai”.
Chỉ số P/E so với lợi nhuận thu nhập
Chỉ số P/E có liên quan chặt chẽ đến lợi suất thu nhập. Trong đó chỉ số P/E được tính bằng cách chia giá của một cổ phiếu cho thu nhập của nó, thì lợi tức thu nhập được tính bằng cách chia thu nhập của một cổ phiếu cho giá hiện tại của một cổ phiếu. Nó thể hiện thu nhập dưới dạng tỷ lệ phần trăm của giá cổ phiếu.
Lợi tức thu nhập thường được so sánh với lãi suất trái phiếu hiện hành. Được gọi bằng từ viết tắt BEER (tỷ lệ lợi tức thu nhập vốn chủ sở hữu trái phiếu), tỷ lệ này cho thấy mối quan hệ giữa lợi tức trái phiếu và lợi tức thu nhập. Một số nghiên cứu cho rằng nó là một chỉ báo đáng tin cậy về biến động giá cổ phiếu trong ngắn hạn.
Ưu và nhược điểm của chỉ số P/E
Ưu điểm
- Chỉ số P/E đơn giản: Chỉ cần vài bước bạn đã có thể tính được chỉ số P/E của doanh nghiệp. Vì vậy chỉ số này được rất nhiều nhà đầu tư lựa chọn.
- Chỉ số P/E hiệu quả: Nó phản ánh hiệu quả kinh doanh của một doanh nghiệp cùng với tâm lý thị trường. Do đó, nó là chỉ số tuyệt vời. Hơn nữa, cổ phiếu sẽ tằn nếu EPS tăng và P/E không đổi. Cổ phiếu tăng giá thì P/E tăng.
- Là thước đo tâm lý tốt: Không chỉ định giá được doanh nghiệp, P/E còn cho thấy tâm lý của thị trường.
Nhược điểm
- Chỉ số P/E âm: Khi doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả, EPS âm thì chỉ số P/E của doanh nghiệp đó cũng không thể dùng được.
- Chất lượng của EPS: EPS được tính dựa trên hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp nên sẽ rất thiếu sót khi bạn đánh giá lợi nhuận của một doanh nghiệp nào đó có bền vững hay không. Có nhiều doanh nghiệp dùng nghiệp vụ kế toán của mình để điều chỉnh lợi nhuận nhằm phục vụ mục đích riêng.
Nghịch đảo của chỉ số P/E
Thường nhà đầu tư chỉ thích sử dụng chỉ số P/E nghịch đảo với công thức như sau:
Chỉ số P/E sẽ cho bạn biết mất bao lâu để doanh nghiệp có thể kiếm đủ tiền trả cho giá trị hiện tại của cổ phiếu.
Ví dụ: Chỉ số P/E của cổ phiếu NT2 năm 2019 là 8,5 lần, nghĩa là doanh nghiệp này phải mất đến 8,5 năm để trả đủ giá trị hiện tại 21,650 đồng/cổ phiếu.
EPS/Price là Earning Yield, tỷ giá này cho bạn biết mức lợi tức doanh nghiệp kiếm được trong năm hiện tại.
VD: E/P của NT2 là 1/8,5 = 11,76%. Nghĩa là khi bạn mua NT2 với giá 21,650 đồng/cổ phiếu thì mỗi năm doanh nghiệp sẽ mang lại lợi tức khoản 11,76%.
Là một nhà đầu tư, bạn luôn muốn doanh nghiệp của mình đầu tư có lợi tức lớn hoặc bằng với chi phí sử dụng vốn.
Kết luận
Chỉ số P/E là một chỉ số quan trọng trong đầu tư chứng khoán, vì vậy nhà đầu tư phải nắm rõ kiến thức này khi quyết định chọn một cổ phiếu của công ty nào đó. Hơn nữa, nó sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình giao dịch của nhà đầu tư nên cần cân nhắc sử dụng.
