Hợp đồng kỳ hạn là gì? – Công cụ chứng khoán phái sinh được ra đời nhằm giải quyết các nhược điểm của hợp đồng tương lai. Mặc dù giải quyết được nhiều vấn đề nhưng cụm từ này đối với các nhà đầu tư vẫn còn tương đối mới. Hãy cùng Fx.com.vn đi tìm hiểu về hợp đồng kỳ hạn – Forward Contract là gì? Những đặc điểm, ý nghĩa và sự khác biệt của nó với hợp đồng tương lai thông qua bài viết hôm nay nhé!
Hợp đồng kỳ hạn là gì?
Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract) về cơ bản là một hợp đồng mua hoặc bán một số lượng hoặc đơn vị cụ thể của tài sản cơ sở với mức giá định trước tại thời điểm thỏa thuận hợp đồng trong tương lai. Sẽ không có chuyển nhượng tài sản cơ bản hoặc thanh toán tiền tại thời điểm ký hợp đồng.
Phân loại các hợp đồng có kỳ hạn phổ biến
Để giảm rủi ro tỷ giá hối đoái, các hợp đồng kỳ hạn ngoại hối được sử dụng rộng rãi nhất ở Việt Nam. Đối tượng tham gia bao gồm các ngân hàng thương mại, doanh nghiệp xuất nhập khẩu, tổ chức đầu tư tài chính. Các loại hợp đồng kỳ hạn phổ biến hiện có trên thị trường hàng hóa toàn cầu bao gồm:
- Hợp đồng kỳ hạn cổ phiếu (equity forward contract): Một loại hợp đồng kỳ hạn mà tài sản cơ sở là một phần cổ phiếu.
- Hợp đồng kỳ hạn trái phiếu (forward contract on bond): Trái phiếu đóng vai trò là nền tảng tài sản cho một hợp đồng kỳ hạn.
- Hợp đồng kỳ hạn hàng hóa (commodity forward): Một loại hợp đồng kỳ hạn có hàng hóa làm tài sản cơ sở, chẳng hạn như gạo, cà phê, lúa mì, dầu thô,…
- Hợp đồng giao dịch tiền tệ kỳ hạn (currency forward contract): Sử dụng hợp đồng kỳ hạn tiền tệ, hai bên đồng ý mua hoặc bán một lượng ngoại tệ nhất định với tỷ giá hối đoái cụ thể, tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
- Hợp đồng lãi suất kỳ hạn (forward rate agreement-FRA): Một thỏa thuận giữa hai bên quy định tiền lãi sẽ được trả vào một ngày trong tương lai được gọi là thỏa thuận tỷ giá kỳ hạn (FRA).
- Hợp đồng kỳ hạn không giao dịch (non-deliverable forward – NDF): Đây là những hợp đồng kỳ hạn được thực hiện thông qua thanh toán bằng tiền mặt thay vì giao hàng thực tế.
Các yếu tố hình thành hợp đồng kỳ hạn
Một hợp đồng kỳ hạn được tạo thành từ bốn yếu tố sau: các bên tham gia hợp đồng, tài sản cơ bản, một ngày trong tương lai và một mức giá tương lai được xác định để thanh toán. Về cơ bản, các thành phần này có những phẩm chất được liệt kê dưới đây:
Các tài sản cơ bản được sử dụng để mua và bán
- Tài nguyên thực ngô, cà phê, lúa mì, đậu tương,
- Nguồn tài chính: Trái phiếu, cổ phiếu, tiền,…
Bên tham gia trong hợp đồng
- Người mua (Long position): Một đối tượng đã ký hợp đồng mua một tài sản nhất định tại một thời điểm xác định trước trong tương lai với mức giá đã thỏa thuận ngày hôm nay.
- Người bán (Short position): Một tổ chức đã cam kết bán một tài sản nhất định vào một ngày sau đó được chỉ định với một mức giá cố định tại thời điểm thỏa thuận.
Thời điểm xác định trong tương lai: Một khoảng thời gian xác định trước để giải quyết hợp đồng được ấn định trong tương lai.
Giá kỳ hạn hay xác định thanh toán: tùy thuộc vào lãi suất thị trường và giá giao ngay. Điều này thể hiện giá tương lai áp dụng của tài sản cơ bản tại thời điểm xác định.
Ý nghĩa và rủi ro của hợp đồng kỳ hạn
Ý nghĩa
Hợp đồng này về cơ bản đóng vai trò bảo hiểm trước những thay đổi không lường trước được về giá cả hàng hóa, lãi suất hoặc tài sản tài chính. Các hợp đồng có thời hạn thường được các doanh nghiệp sử dụng để ấn định một khoản chi tiêu. Loại hợp đồng này là công cụ hữu ích giúp các ngân hàng thương mại, doanh nghiệp xuất nhập khẩu và các tổ chức đầu tư tài chính giảm thiểu rủi ro tỷ giá.
Rủi ro
Rủi ro thanh khoản và rủi ro thanh toán là hai rủi ro chính thường liên quan đến các bên tham gia hợp đồng kỳ hạn.
Hợp đồng này không được thiết lập như hợp đồng tương lai trên thị trường chứng khoán phái sinh, đặc biệt là ở Việt Nam. Do không được niêm yết trên bất kỳ sàn giao dịch nào nên hình thức hợp đồng này có rất ít tính thanh khoản.
Rủi ro thanh toán đầu tiên là không có khoản đặt cọc nào được thực hiện bởi một trong hai bên. Mối nguy hiểm thứ hai là thiếu người trung gian thanh toán bù trừ, có nghĩa là lãi lỗ của hợp đồng kỳ hạn sẽ được thanh toán khi hết hạn hợp đồng.
Đặc điểm của hợp đồng có kỳ hạn
Không có bên thứ ba tham gia vào việc thỏa thuận hợp đồng kỳ hạn, nó chỉ xảy ra giữa hai bên mua và bán. Không có trao đổi tài sản cơ bản hoặc thanh toán tiền tại thời điểm ký kết, những hành động này chỉ xảy ra vào một ngày sau đó được xác định trước. Ngay cả khi giá thị trường của tài sản cơ sở cao hơn hoặc thấp hơn giá kỳ hạn vào ngày thanh toán, cả hai bên phải thực hiện hợp đồng theo mức giá đã xác định trước.
So sánh hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai
Giống nhau
- Chúng đều là các mặt hàng của hàng hóa phái sinh.
- Nó là một công cụ phái sinh có giá trị được xác định bởi chi phí của tài sản cơ sở.
Khác nhau
Về bản chất: Hợp đồng tương lai hoạt động dựa trên việc sử dụng sở giao dịch làm trung gian, trao đổi các hợp đồng mua bán giao dịch trên thị trường. Đây chính là sự khác biệt rõ rệt giữa hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn. Sàn giao dịch tương lai, cho phép các nhà giao dịch không xác định mua và bán hợp đồng tương lai mà không tiết lộ đối tác của một giao dịch cụ thể. Ngoài ra, Sở giao dịch thúc đẩy mức độ thanh khoản thị trường cao cho các hợp đồng tương lai, hỗ trợ các đối tác trong hợp đồng tương lai hoàn thành các cam kết của họ nhanh hơn so với hợp đồng kỳ hạn.
Về tính tiêu chuẩn hóa hợp đồng: Hợp đồng tương lai được chuẩn hóa về mặt hợp đồng. Mặc dù bất kỳ mặt hàng nào, với bất kỳ số lượng và chất lượng nào đều có thể là đối tượng của hợp đồng kỳ hạn, nhưng thời hạn thanh toán được các bên thỏa thuận với nhau. Ngược lại, các hợp đồng tương lai được đăng trên các sàn giao dịch phải được quy định cho một nhóm hàng hóa nhất định, đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu về chất lượng và được giao vào một ngày xác định.
Về rủi ro trong thanh toán: Bạn có thể giảm rủi ro thanh toán bằng cách sử dụng các hợp đồng tương lai được công bố trên Sàn giao dịch. Trong các giao dịch liên quan đến hợp đồng tương lai, cả người mua và người bán đều không biết về đối tác của họ. Cơ quan thanh toán bù trừ xử lý việc thanh toán tất cả các giao dịch với tư cách là trung gian.
Khoản lỗ lãi: Các khoản lỗ và lãi trong hợp đồng kỳ hạn được thanh toán khi đáo hạn, trong khi những thay đổi về giá trị của các bên trong hợp đồng tương lai (thông qua tài khoản) được điều chỉnh hàng ngày theo giá trị thị trường. Hơn nữa, hợp đồng tương lai cũng sẽ yêu cầu ký quỹ. Do đó, sự kết hợp giữa thanh toán hàng ngày và yêu cầu ký quỹ sẽ giúp giảm thiểu rủi ro thanh toán tương lai.
Về tính thanh khoản: Hợp đồng tương lai có tính thanh khoản cao hơn đáng kể so với hợp đồng kỳ hạn do có trung tâm thanh toán bù trừ.
Ví dụ hợp đồng kỳ hạn trong thực tiễn
Hợp đồng kỳ hạn cung cấp một số lợi thế so với hợp đồng tương lai và có thể khắc phục một số nhược điểm của chúng. Do đó, hợp đồng này thường được sử dụng trong thực tiễn thị trường chứng khoán phái sinh như sau:
- Hợp đồng kỳ hạn được các doanh nghiệp sử dụng để phòng ngừa rủi ro giảm giá trong tương lai.
- Hợp đồng kỳ hạn được sử dụng để khóa chi tiêu hoặc thu nhập của doanh nghiệp ở một mức giá cố định, không phụ thuộc vào sự thay đổi giá thị trường.
Ví dụ: Ngày 01/06/2020, A thực hiện hợp đồng kỳ hạn 6 tháng với Trung Nguyên để mua 5 tấn cà phê với giá 9.000 đồng/kg. Trong hợp đồng kỳ hạn, A là người mua và Trung Nguyên là người bán tại thời điểm này. Sau 6 tháng, Trung Nguyên cam kết bán 5 tấn cà phê cho A với giá đã thỏa thuận trước đó và A có nghĩa vụ mua lại 5 tấn cà phê của Trung Nguyên với giá đó, không phụ thuộc vào chênh lệch giá thị trường sau 6 tháng.
Ưu nhược điểm của hợp đồng kỳ hạn là gì?
Ưu điểm
Hình thức hợp đồng này là một kỹ thuật phòng ngừa rủi ro cho các doanh nghiệp, nhằm mục đích khóa một khoản chi tiêu ở mức giá định trước và tránh biến động giá. Các tham số giao dịch không được xác định vì loại hợp đồng này chỉ đơn thuần là một thỏa thuận giữa hai bên. Do đó, hợp đồng kỳ hạn thường khá linh hoạt về thời gian thực hiện hợp đồng, thời gian giao dịch,…
Nhược điểm
Nhược điểm đầu tiên là tính thanh khoản của hợp đồng cực kỳ thấp. Các bên trong hợp đồng không được phép chuyển vị trí của mình trong hợp đồng trước ngày đáo hạn. Nguy cơ phát sinh đặc biệt khi một bên trong hợp đồng không thể thực hiện hợp đồng; đây cũng là hạn chế đáng kể nhất của hợp đồng kỳ hạn.
Kết luận
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu được bản chất và hoạt động của hợp đồng kỳ hạn là gì? Đây là một công cụ bảo hiểm rủi ro tuyệt vời. Như đã nói, nếu bạn là nhà đầu tư cá nhân quan tâm đến sản phẩm phái sinh này, bạn có thể tham gia giao dịch hợp đồng tương lai tại sàn giao dịch ngoại hối hoặc nên nghiên cứu về loại hình, sản phẩm này để nếu thị trường phái sinh Việt Nam mở rộng với các sản phẩm bổ sung, chẳng hạn như hợp đồng kỳ hạn, thì bạn sẽ có thể tiếp cận nó nhanh chóng và dễ dàng hơn trong tương lai.
Hãy truy cập website của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về thị trường forex, chứng khoán nhé! Chúc bạn đầu tư thành công!
